जागतिक महासागर दिन, World Ocean Day…
त्याचे काय महत्त्वं आणि हेतू..?
बघू या…
तुम्हाला माहिती आहेच की, पृथ्वीचा 71 टक्क्यांहून अधिक भाग महासागरांनी व्यापलेला आहे. महासागर अनेक आवश्यक संसाधने प्रदान करतात. महासागर हा अन्नाचा प्रमुख स्त्रोत आणि जीवमंडलाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. त्यामुळे त्यांचे संवर्धन करणे अत्यंत गरजेचे आहे.
प्रत्येक दिवसाच एक खास महत्त्व असतं. त्यामुळेच आज जागतिक पातळीवर अनेक महत्त्वाचे दिवस साजरे केले जातात. यामध्येच निसर्गाशी निगडीत आज जागतिक महासागर दिन सेलिब्रेट केला जात आहे. त्यामुळे जगाच्या इतिहासात 8 जूनला विशेष महत्त्व आहे. संयुक्त राष्ट्रांनी…
8 जून हा दिवस जागतिक महासागर दिन… म्हणून अधिकृतरित्या साजरा करण्यास सुरुवात केली आणि ही परंपरा आजतागायत सुरु आहे. परंतु, याच दिवशी हा दिवस का साजरा केला जातो किंवा या दिवसाचं महत्त्व काय ते थोडक्यात आपण जाणून घेऊयात.
समुद्रातील प्रदुषणाविषयी जनजागृती करण्यात यावी या संदर्भात 1992 मध्ये कॅनडाने ब्राझीलमध्ये झालेल्या वसुंधरा शिखर परिषदेत एक प्रस्ताव सादर केला. या प्रस्तावाला संयुक्त राष्ट्र संघाने 2008 मध्ये मान्यता दिली. तेव्हापासून…
‘द ओशन प्रोजेक्ट’ या अमेरिकन संस्थेच्या सहकार्याने जागतिक महासागर दिन आंतरराष्ट्रीय पातळीवर साजरा होत आहे.
आपल्या जीवनात पाण्याचं किती महत्त्व आहे, हे कोणालाही वेगळं सांगण्याची गरज नाही. त्यामुळेच हे महासागर संरक्षिले जावेत त्यांची नैसर्गिकदृष्ट्या काळजी घेतली जावी या उद्देशाने हा दिवस साजरा केला जातो.
दरम्यान, जागतिक महासागर दिनानिमित्त संयुक्त राष्ट्रांचे सर्व सदस्य देश, त्यांतील सागरी परिसंस्थेशी संबंधित संस्था, अनेक स्वयंसेवी संस्था, संशोधक-अभ्यासक एकत्र येऊन समुद्राविषयीचे विविध पैलू जगासमोर आणण्याचा प्रयत्न करत असतात. तसंच समुद्रांची योग्य काळजी घेतली नाही तर समुद्रीजीव देखील नष्ट होऊ शकतात. म्हणूनच, तब्बल दहा लाख प्रजातींना नष्ट होण्यापासून वाचवायचं असेल तर आपल्याला समुद्राची काळजी घेणं गरजेचं आहे.
वाढत्या जागतिकीकरणा सोबतच प्रदुषणाचं प्रमाणही वाढ आहे. केवळ जमिनीवरच नव्हे तर आता नदी, कालवे, समुद्र यांमधील प्रदुषणाचं प्रमाणही वाढतांना दिसत आहे.
संपूर्ण पृथ्वीचा Earth 71 टक्के भाग हा समुद्राने Ocean व्यापला आहे. हे आपल्याला माहीत आहे. समुद्रात अनेक प्रकारचे जीवजंतु Fauna, प्राणी animals आणि वनस्पतींचे plants जीवन Life आहे. संपूर्ण जगासाठी समुद्राचे एक अनन्यसाधारण महत्त्व आहे.
मानवी जीवनात समुद्राच्या फायद्यांविषयी जागरूकता निर्माण करणे, हा जागतिक महासागर दिवस साजरा करण्यामागील उद्देश आहे. तसेच, शाश्वत विकासासाठी महासागर आणि सागरी संसाधनांचे जतन करणे ही देखील आपली जबाबदारी आहे.
आपल्या महासागरांमध्ये 80 टक्क्यांहून जास्त जैवविविधता जोपासली जाते. 3 बिलियन नागरिक मस्यहारावर अवलंबून आहेत. 10 पैकी 1 व्यक्ती उदरनिर्वाहासाठी मत्स्यव्यवसायावर अवलंबून आहे.
समुद्र हा वातावरणाचे संतुलन ठेवण्यासाठी आणि जगातील लाखो लोकांकरिता पाण्याचा प्रमुख स्रोत आहे. समुद्र पृथ्वीवर प्राणवायूची निर्मिती करण्यासाठी महत्त्वाची भूमिका बजावतो. पण प्लास्टिकचे प्रदूषण, कचरा तसेच दूषित गढूळ आणि केमिकल युक्त पाणी प्रदूषण ही समस्या प्रचंड मोठ्या प्रमाणात आपल्याला भेडसावत आहे. विशेषत: समुद्राच्या पाण्यात प्रचंड मोठ्या प्रमाणावर मिसळल्या जाणार्‍या प्लास्टिकमुळे सागरी जीवांचे, समुद्री प्राण्यांचे जीवनच धोक्यात आले आहे.
महासागर अर्थात समुद्र आपल्या पोटात त्यांच्या आजूबाजूच्या अनेक छोट्या छोट्या जीवांना सामावून घेतो, त्यांचे पोषण करतो. तसेच आपल्या किनाऱ्यावर विविध प्रकारच्या वनस्पतींचे पोषण संरक्षण करतो. विशेषतः मानवजातीला जल, वायू, तेल, खनिज संपत्ती औषधे सारख्या अनेक मार्गांनी उपयोगी पडतो रोजगार देतो. अशा या जागतिक महासागर दिनानिमित्त समुद्र स्वच्छ ठेवण्याचा आणि समुद्राला संरक्षण देण्याचा संकल्प करूया. लोकांमध्ये जागरूकता पसरवूया.
समुद्र आपली शान, मान व अभिमान.. आहे. आपल्यापैकी अनेकांना रोजगार देणारा, सागरी अन्न पुरवणारा व अनेक जल जीवांनी समृध्द असलेला हा अथांग महासागर आणि त्याचा किनारा स्वच्छ ठेवणे ही आपली नैतीक जबाबदारी आहे.
महासागराचे रक्षण करण्यासाठी आपण काय करायला हवे..?
समुद्रात प्लास्टिकचा कचरा टाकणे बंद करावे. कारण हा कचरा समुद्रातील इतर जीव तसेच मासे खातात. ज्यामुळे हे इतर जीव आणि मासे मरण पावतात. आणि कधीकधी तीच मासे आपण खात असतो. ज्याने रोगराई वाढते. आणि आपल्या आरोग्यास हानी पोहचत असते. कारखान्याचे रासायनिक पदार्थ असलेले दूषित पाणी, शेतीतील खराब सांडपाणी तसेच इतर घरगुती सांडपाणी रासायनिक पदार्थ असलेले दुषित पाणी समुद्रात टाकु नये. याने समुद्र हा मासेमारी करण्यासाठी, पाणी पिण्यासाठी, पोहण्यासाठी स्वच्छ तसेच योग्य राहत नसतो. याने समुद्रातील इतर जीवांना देखील हानी पोहचते. तसेच ते समुद्राचे पाणी पिण्यायोग्य, मासेमारी करण्यायोग्य तसेच पोहण्यायोग्य देखील राहत नसते. त्यातच जर हे पाणी कोणी पिले तर त्याच्या आरोग्यास हानी पोहचु शकते.
जगात एकूण पाच महासागर आहेत. प्रत्येक महासागराचे स्वतःचे वेगळे स्थान आणि महत्त्व आहे. पण, हे तुम्हाला माहिती आहेत का? आज जागतिक महासागर दनी आपण याबद्दल माहिती घेणार आहोत.
पॅसिफिक महासागर…
पॅसिफिक महासागर आशिया, ऑस्ट्रेलिया, उत्तर अमेरिका आणि दक्षिण अमेरिका यांच्यामध्ये स्थित आहे. पॅसिफिक महासागर हा जगातील सर्वात मोठा आणि खोल महासागर आहे, जो अंदाजे 63 दशलक्ष चौरस मैल क्षेत्र व्यापलेला आहे.
अटलांटिक महासागर…
उत्तर अमेरिका, दक्षिण अमेरिका, युरोप आणि आफ्रिका यांच्यामध्ये स्थित आहे. हा जगातील दुसरा सर्वात मोठा महासागर आहे. ज्याचे क्षेत्रफळ अंदाजे 106 चौरस किलोमीटर आहे.
हिंदी / भारतीय महासागर…
हा महासागर आशिया, आफ्रिका, ऑस्ट्रेलिया आणि हिंद महासागर बेटांच्या दरम्यान स्थित जगातील तिसरा सर्वात मोठा महासागर आहे. त्याचे क्षेत्रफळ अंदाजे ७० दशलक्ष चौरस किलोमीटर आहे.
दक्षिणी महासागर…
या महासागराला 2000 मध्ये आंतरराष्ट्रीय हायड्रोग्राफिक संघटनेने अधिकृतपणे मान्यता दिली. हा महासागर अंटार्क्टिकाभोवती स्थित आहे, ज्याचे क्षेत्रफळ अंदाजे 20.8 दशलक्ष चौरस किलोमीटर आहे.
आर्क्टिक महासागर…
जगातील पाच महासागरांपैकी सर्वात लहान म्हणजे आर्क्टिक महासागर, जो उत्तर ध्रुवाभोवती आर्क्टिक प्रदेशात स्थित आहे आणि उत्तर अमेरिका, युरोप आणि आशियाने वेढलेला आहे. या महासागराचे क्षेत्रफळ अंदाजे 14 दशलक्ष चौरस किलोमीटर आहे.
दरवर्षी जागतिक महासागर दिनाची थीम…
2021…
महासागर: जीवन आणि उपजीविका.
The Ocean: Life and Livelihood.
2022…
पुनरुज्जीवन: महासागरासाठी सामूहिक कृती करणे ही आहे.
Revitalization Collective Action for the Ocean.
2023…
ग्रह महासागर भरती-ओहोटी बदलत आहेत.
Planet Ocean Tides are Changing.
2024…
नवीन खोली जागृत करा.
Awaken New Depths.