■■ निवृत्ती ■■
“कंटाळा आलाय मला सगळ्याचा. कोणाला माझी किमंत नाही.
तुला सांगतो एखाद्याकडून पैसे नियमित येत नसतील तर घरचेसुद्दा काडीचीही किंमत देत नाही.”
फोनवर त्याचा चिडका सूर. शब्दाशब्दातून संताप ओसंडत.
“अरे, पण काय झालेय ते तर सांगशील का? की फक्त तक्रारच करत बसशील?
काय झाले आज?”
मग पाऊण तास भडीमार. रागाचा. संतापाचा. तक्रारींचा. चिडचिड.
मी शांतपणे सगळे ऐकून घेतले. मध्ये मध्ये फक्त हा, हू करत राहिले कारण त्याचे पूर्ण ऐकून घेणे नेहमीच महत्वाचे असते. माझे सल्ले किंवा मत नाही.
आणि हेच त्याला आवडते. म्हणत राहतो, “जगात तू एकटीच अशी बाई आहेस जी पुरुषाचे शांतपणे ऐकते आणि शेवटी आपले बोलणे करतेस.”
आता मी काय अशी खूप महान महिला नाहीय. आहे माझा स्वभाव असा. मी नेहमी सगळ्यांचे पहिल्यांदा नीट ऐकून घेते आणि मगच माझी मते मांडते.
आणि मला स्वानुभवाने हेही माहित आहे की सामान्यतः पुरुष प्रेशर कुकरसारखा क्षणिक तापलेला असतो. त्याला पहिल्यांदा शांतपणे ऐकून घेतले की तो थंड होतो.
मग त्याला पटवायला अगदी सोपे होते.
शांतपणे ऐकले त्याचे.
त्याला वाटते की तो नोकरीतून निवृत्त झाल्यानंतर घरी नकोसा झालाय. दिवसभर घरी असतो. महिना महिना आता पूर्ण पगार नाही तर थोडी पेन्शन येते.
काही काम किंवा बाहेर जायची गडबड नसल्यामुळे मग हा घरी उगीचच फिरत राहतो. बायकोच्या कामात लुडबुड करतो. तिला त्याचा डिस्टर्बन्स वाटतो. मग तिची चिडचिड सुरु होते.
बरे, मुलांच्याबरोबरपण हेच होतेय. इतकी वर्षे तो नोकरीत व्यस्त असताना मुलांचेपण एक नियमित रुटीन होते. आता हा मध्येमध्ये त्यांच्याशी संवाद करू लागला की मग त्यांच्याबरोबर वाद सुरु.
आणि ह्या गोष्टीमुळे त्याला घरात आपण नकोसे झालोय असे वाटत राहते.
त्याचे पूर्ण बोलून झाले असे मला वाटते मग मी म्हटले त्याला,
“आता मी बोलू? माझे ऐकशील का?”
त्याचा दीर्घ श्वास.
“झाले बाई. दे आता तुझा चाणक्याचा चाणाक्ष सल्ला.”
नकळत माझ्या तोंडावर हसू फुलले. असाच आहे तो. लहान मुलासारखा.
लवकर चिडणारा. लवकर निवळणारा.
आणि परत निरागस आणि बालिश.
पुढे अर्धा तास माझे समुपदेशन.
तुझे काय चुकले. त्यांचे काय चुकले.
घर तेच आहे. सगळे तेच आहे.
फक्त तुझ्यात बदल आला.
निवृत्तीमुळे.
निवृत्त झाला म्हणजे काही न करता त्यांच्या कामात लुडबुड नव्हे.
मिळालेल्या निवांत वेळेचा सदुपयोग कर.
आजपर्यंत न करता आलेल्या गोष्टी कर.
जुन्या मित्रांना भेट.
वगैरे, वगैरे.
शांतपणे ऐकत होता. मला संशय आला की तो झोपला की स्पीकर लावून कुठे दुसरे काम करत बसला की काय.
“अरे, ऐकतोयस ना?
काही डोक्यात गेले का मी सांगितलेले?”
“हो गं बाई, हो. ऐकले सगळे मी. तू किती छान समजावून सांगतेस मला.
तसे कधी निधीने (त्याची बायको) कधी मला सांगितले नाही.
मला आता किती फ्रेश वाटते. आजपासून सुरु करतो माझा संगीताचा अभ्यास. संध्याकाळी जाऊन पुर्वी अकॅडमीत नाव नोंदवून येतो.
आणि हो, थोडे अलुमनीचे पण काम सुरु करतो.”
मला हायसे वाटले.
जिवाभावाचा बालमित्र आहे तो माझा. आणि दूरचा नातलगपण.
संकटाला कृष्णसख्यासारखा धावून येणारा.
“बाय, शमी.”
कृतकृत्य होऊन मी फोन खाली ठेवणार इतक्यात चिमणरावांचा कर्कश आवाज कानी पडला.
“आता कितीवेळ फोनवरच बोलत बसणार?
चहावगैरे करून देतेस की आम्हीच करून घ्यावा?”
उत्तरादाखल माझा वस्सकन स्फोट.
“करून घ्या. निवृत्त झाला तरी एक कामासाठी उपयोग नाही.
सतत हुकूम देत बसता.
उगीचच माझ्यामागे भुणभुण करत बसता.
करून घ्या आणि मलापण कधीतरी एक घोट चहा प्यायला द्या.”
चिमणराव कधी गायब झाले कळलेच नाही.
संध्या राजन
संकलन
प्रा. माधव सावळे