वाक्यप्रचार व त्यांचे अर्थ |
| 1 | प्रश्नांची सरबत्ती करणे – एकसारखे प्रश्न विचारणे . |
| 2 | प्राणावर उदार होणे – जिवाची पर्वा न करणे . |
| 3 | फाटे फोडणे – उगाच अडचणी निर्माण करणे . |
| 4 | फुटाण्यासारखे उडणे – झटकन राग येणे . |
| 5 | बत्तिशी रंगवणे – जोराने थोबाडात मारणे . |
| 6 | बारा वाजणे – पूर्ण नाश होणे . |
| 7 | बुचकळ्यात पडणे – गोंधळून जाणे . |
| 8 | बेत हाणून पाडणे – बेत सिद्धीला जाऊ न देणे . |
| 9 | बोल लावणे – दोष देणे . |
| 10 | बोळयाने दूध पिणे – बुद्धीहीन असणे . |
| 11 | भगीरथ प्रयत्न करणे – चिकाटीने प्रयत्न करणे . |
| 12 | भान नसणे – जाणीव नसणे . |
| 13 | भारून टाकणे – पूर्णपणे मोहून टाकणे . |
| 14 | मान ताठ ठेवणे – स्वाभिमानाने वागणे . |
| 15 | सर्वस्व पणाला लावणे – सर्व शक्य मार्गांचा अवलंब करणे . |
| 16 | साक्षर होणे – लिहिता – वाचता येणे . |
| 17 | साखर पेरणे – गोड गोड बोलून आपलेसे करणे . |
| 18 | सामोरे जाणे – निधड्या छातीने संकटास तोंड देणे . |
| 19 | सुतोवाच करणे – पुढे घडणाऱ्या गोष्टींची प्रस्तावना करणे . |
| 20 | सोन्याचे दिवस येणे – अतिशय चांगले दिवस येणे . |
| 21 | स्वप्न भंगणे – मनातील विचार कृतीत न येणे . |
| 22 | स्वर्ग दोन बोटे उरणे – आनंदाने , गर्वाने अतिशय फुगणे . |
| 23 | हट्टाला पेटणे – मुळीच हट्ट न सोडणे . |
| 24 | हमरीतुमरीवर येणे – जोराने भांडू लागणे . |
| 25 | हरभऱ्याच्या झाडावर चढवणे – खोटी स्तुती करून मोठेपणा देणे . |
| 26 | हसता हसता पुरेवाट होणे – अनावर हसू येणे . |
| 27 | हस्तगत करणे – ताब्यात घेणे . |
| 28 | हात ओला होणे – फायदा होणे . |
| 29 | हात झाडून मोकळे होणे – जबाबदारी झटकणे किंवा जबाबदारी टाळून मोकळे होणे . |
| 30 | हात टेकणे – नाइलाज झाल्याने माघार घेणे . |
| 31 | हात देणे – मदत करणे . |
| 32 | हात मारणे – भरपूर खाणे . |
| 33 | हात हलवत परत येणे – काम न होता परत येणे . |
| 34 | हातचा मळ असणे – सहज शक्य असणे . |
| 35 | हातपाय गळणे – धीर सुटणे . |
| 36 | हातवार तुरी देणे – डोळ्यांदेखत फसवून निसटून जाणे . |
| 37 | हातात कंकण बांधणे – प्रतिज्ञा करणे . |
| 38 | हातापाया पडणे – गयावया करणे . |
| 39 | हाय खाणे – धास्ती घेणे . |
| 40 | हूल देणे – चकवणे . |
| 41 | माशा मारणे – कोणताही उद्योग न करणे . |
| 42 | मिशीवर ताव मारणे – बढाई मारणे . |
| 43 | मूग गिळणे – उत्तर न देता गप्प राहणे . |
| 44 | मधाचे बोट लावणे – आशा दाखवणे . |
| 45 | मनात घर करणे – मनात कायमचे राहणे . |
| 46 | मशागत करणे – मेहनत करून निगा राखणे . |
| 47 | रक्ताचे पाणी करणे – अतिशय मेहनत करणे . |
| 48 | राख होणे – पूर्णपणे नष्ट होणे . |
| 49 | राब राब राबणे – सतत खूप मेहनत करणे . |
| 50 | राम नसणे – अर्थ नसणे . |
| 51 | राम म्हणणे – मृत्यू येणे . |
| 52 | वकीलपत्र घेणे – एखाद्याची बाजू घेणे . |
| 53 | वाट लावणे – विल्हेवाट लावणे . |
| 54 | वठणीवर आणणे – ताळ्यावर आणणे . |
| 55 | वाचा बसणे – एक शब्दही बोलता न येणे . |
| 56 | वेड घेऊन पेडगावला जाणे – मुद्दाम डोंग करणे . |
| 57 | शिगेला पोचणे – शेवटच्या टोकाला जाणे . |
| 58 | शंभर वर्ष भरणे – नाश होण्याची वेळ येणे . |
| 59 | श्रीगणेशा करणे – आरंभ करणे . |
| 60 | दगा देणे – फसवणे . |
| 61 | दबा धरून बसणे – टपून बसणे . |
| 62 | दात धरणे – वैर बाळगणे . |
| 63 | दाढी धरणे – विनवणी करणे . |
| 64 | दगडावरची रेघ – खोटे बोलणारे शब्द . |
| 65 | दाती तृण धरणे – शरणागती पत्करणे . |
| 66 | दातास दात लावून बसणे – काही न खाता उपाशी राहणे . |
| 67 | धारातीर्थ पडणे – रणांगणावर मृत्यू येणे . |
| 68 | धूम ठोकणे – वेगाने पळून जाणे . |
| 69 | धूळ चारणे – पूर्ण पराभव करणे . |
| 70 | नजरेत भरणे – उठून दिसणे . |
| 71 | पाठीशी घालणे – संरक्षण देणे . |
| 72 | पाणी पडणे – वाया जाणे . |
| 73 | पाणी पाजणे – पराभव करणे . |
| 74 | पाऊल वाकडे पडणे – वाईट मार्गाने जाणे . |
| 75 | पोटात घालणे – क्षमा करणे . |
| 76 | जीव भांड्यात पडणे – काळजी दूर होणे . |
| 77 | जीव अधीर होणे – उतावीळ होणे . |
| 78 | डोळे निवणे – समाधान होणे . |
| 79 | ताळ्यावर आणणे – योग्य समज देणे . |
| 80 | तळपायाची आग मस्तकात जाणे – अतिशय संताप होणे . |
| 81 | थांग न लागणे – कल्पना न येणे . |
| 82 | कपाळमोक्ष होणे – मरण पावणे . |
| 83 | कायापालट होणे – स्वरूप पूर्णपणे बदलणे . |
| 84 | कंठस्नान घालणे – ठार मारणे . |
| 85 | खडा टाकून पाहणे – अंदाज घेणे . |
| 86 | खसखस पिकणे – मोठ्याने हसणे . |
| 87 | खूणगाठ बांधणे – निश्चय करणे . |
| 88 | खडे चारणे – शरण येण्यास भाग पाडणे . |
| 89 | खडे फोडणे – दोष देणे . |
| 90 | खो घालणे – विघ्न निर्माण करणे . |
| 91 | घर धुऊन नेणे – सर्वस्वी लुबाडणे . |
| 92 | घाम गाळणे – खूप कष्ट करणे . |
| 93 | घोडे मारणे – नुकसान करणे . |
| 94 | चतुर्भुज होणे – लग्न करणे . |
| 95 | चंग बांधणे – निश्चय करणे . |
| 96 | अंग धरणे – लठ्ठ होणे . |
| 97 | अर्धचंद्र देणे – हकालपट्टी करणे . |
| 98 | अंगाची लाही होणे – खूप राग येणे . |
| 99 | अन्नास जागणे – उपकाराची आठवण ठेवणे . |
| 100 | आकाश फाटणे – चारी बाजूंनी संकटे येणे . |
| 101 | आच लागणे – झळ लागणे . |
| 102 | उखळ पांढरे होणे – पुष्कळ फायदा होणे . |
| 103 | उंबराचे फूल – क्वचित भेटणारी व्यक्ती . |
| 104 | निवास करणे – राहणे . |
| 105 | सांगड घालणे – मेळ साधणे . |
| 106 | विहरणे – संचार करणे . |
| 107 | मान्यता पावणे – सिद्ध होणे . |
| 108 | कहर करणे – अतिरेक करणे . |
| 109 | रियाज करणे – सराव करणे . |
| 110 | पाठिंबा देणे – दुजोरा करणे . |
| 111 | चेहरा खुलणे – आनंद होणे . |
| 112 | ओढा असणे – कल असणे . |
| 113 | समरस होणे – गुंग होणे . |
| 114 | प्रतिष्ठा लाभणे – मान मिळणे . |
| 115 | मात करणे – विजय मिळवणे . |
| 116 | सहभागी होणे – सामील होणे . |
| 117 | हवालदिल होणे – हताश होणे . |
| 118 | धुडगूस घालणे – गोंधळ करणे . |
| 119 | गाडी अडणे – खोळंबा होणे . |
| 120 | निद्राधीन होणे – झोपणे . |
| 121 | प्रत्यय येणे – प्रचिती येणे . |
| 122 | रवाना होणे – निघून जाणे . |
| 123 | देखभाल करणे – जतन करणे . |
| 124 | डोळे फिरणे – खुप घाबरणे . |
| 125 | पाळी येणे – वेळ येणे . |
| 126 | दडी मारणे – लपून राहणे . |
| 127 | व्रत घेणे – वसा घेणे . |
| 128 | प्रतिकार करणे – विरोध करणे . |
| 129 | टिकाव लागणे – निभाव लागणे . |
| 130 | हशा पिकणे – हस्यस्फोट होणे . |
| 131 | वजन पडणे – प्रभाव पडणे . |
| 132 | बेत करणे – योजना आखणे . |
| 133 | पदरी घेणे – स्वीकार करणे . |
| 134 | भ्रमण करणे – भटकंती करणे . |
| 135 | देखरेख करणे – राखण करणे . |
| 136 | उदास होणे – खिन्न होणे . |
| 137 | अमलात आणणे – कारवाई करणे . |
| 138 | सूड घेणे – बदला घेणे . |
| 139 | नाळ तोडणे – संबंध तोडणे . |
| 140 | जिवाची मुंबई करणे – अतिशय चैनबाजी करणे . |
| 141 | अंगाला होणे – अंगला छान बसणे . |
| 142 | कच्छपी लागणे – नादी लागणे . |
| 143 | उसंत मिळणे – वेळ मिळणे . |
| 144 | दक्षता घेणे – काळजी घेणे . |
| 145 | अंग चोरणे- फारच थोडे काम करणे. |
| 146 | अंगाची लाही लाही होणे-अतिशय संताप येणे. |
| 147 | अंगात वीज संचारणे- अचानक बळ येणे. |
| 148 | अंगवळणी पडणे- सवय होणे. |
| 149 | उर भरून येणे- गदगदून येणे. |
| 150 | कपाळ फुटणे- दुर्दैव ओढवणे. |
| 151 | कपाळमोक्ष होणे- मृत्यू येणे, अचानक येणाऱ्या संकटाने उध्वस्त होणे. |
| 152 | कपाळाला हात लावणे- हताश होणे, निराश होणे. |
| 153 | काढता पाय घेणे- विरोधी परिस्थिती पाहून निघून जाणे . |
| 154 | कानउघाडणी करणे- चुकीबद्दल कडक शब्दात बोलणे. |
| 155 | कान उपटणे- कडक शब्दात समजावणे. |
| 156 | कान टोचणे- खरमरीत शब्दात चूक लक्षात आणून देणे. |
| 157 | कान निवणे- ऐकुन समाधान करणे. |
| 158 | कान फुंकणे- चुगली/ चहाडी करणे. |
| 159 | कानाने हलका असणे- कशावरही पटकन विश्वास ठेवणे. |
| 160 | कानामागे टाकणे- दुर्लक्ष करणे. |
| 161 | कानाला खडा लावणे- एखाद्या गोष्टीच्या अनुभवावरून ती ठरवून टाळणे. |
| 162 | कानावर हात ठेवणे- नाकबूल करणे. |
| 163 | कानीकपाळी ओरडणे- एक सारखे बजावून सांगणे. |
| 164 | कानावर घालणे- लक्षात आणून देणे. |
| 165 | कानोसा घेणे- अंदाज किंवा चाहूल घेणे. |
| 166 | केसाने गळा कापणे- घात करणे. |
| 167 | कंठ दाटून येणे- गहिवरून येणे. |
| 168 | कंठस्नान घालने- शिरच्छेद करणे. |
| 169 | कंठाशी प्राण येणे- खूप कासावीस होणे. |
| 170 | कंबर कसणे- जिद्दीने तयार होणे. |
| 171 | कंबर खचणे- धीर सुटणे. |
| 172 | खांद्याला खांदा भिडवने- सहकार्य व एकजुटीने काम करणे. |
| 173 | गळा काढणे- मोठ्याने रडणे. |
| 174 | गळा गुंतणे- अडचणीत सापडणे. |
| 175 | गळ्यात गळा घालणे- खूप मैत्री करणे. |
| 176 | गळ्यातला ताईत होणे- अत्यंत आवडता होणे. |
| 177 | गळ्यापर्यंत बुडणे- कर्जबाजारी होणे, डबघाईला येणे. |
| 178 | चेहरा खुलने- आनंदित होणे. |
| 179 | चेहरा पडणे- लाज वाटणे, खजील होणे. |
| 180 | छाती दडपणे- घाबरून जाणे. |
| 181 | जिभेला हाड नसणे- वाटेल ते बोलणे. |
| 182 | जीव की प्राण असणे- अत्यंत प्रिय असणे. |
| 183 | डोक्यावर खापर फोडणे- निर्दोष माणसावर दोष टाकणे. |
| 184 | डोक्यावर बसवणे- फाजील लाड करणे. |
| 185 | डोळा असणे- नजर/पाळत ठेवणे. |
| 186 | डोळा लागणे- झोप येणे. |
| 187 | डोळे उघडणे-अनुभवाने सावध होणे. |
| 188 | डोळेझाक करणे- दुर्लक्ष करणे. |
| 189 | डोळे निवणे- समाधान होणे. |
| 190 | डोळे पांढरे होणे- धक्कादायक प्रसंग निर्माण होणे. |
| 191 | डोळ्यात अंजन घालणे- चूक स्पष्टपणे लक्षात आणून देणे. |
| 192 | डोळ्यात खुपणे- मत्सर करणे. |
| 193 | डोळ्यात धूळ फेकणे- खोटेनाटे सांगून फसवणे. |
| 194 | डोळ्याला डोळा न लागणे- झोप न येणे. |
| 195 | डोळ्याचे पारणे फिटणे- समाधान होणे किंवा पाहून आनंदित होणे. |
| 196 | डोळे विस्फारणे- आश्चर्याने पाहणे. |
| 197 | डोळ्यातून थेंब न काढणे- मोठा आघात होऊनही न रडणे. |
| 198 | तळपायाची आग मस्तकात जाणे- अतिशय संतापने. |
| 199 | तोंड काळे करणे- कायमचे निघून जाणे. |
| 200 | तोंडघशी पडणे- विश्वास घात होणे / अडचणीत येणे. |
| 201 | तोंडचे पाणी पळणे- अतिशय घाबरणे. |
| 202 | तोंड देणे- सामना करणे |
| 203 | तोंड फिरवणे- नाराजी व्यक्त करणे. |
| 204 | तोंड भरून बोलणे- मनाचे समाधान होईपर्यंत बोलणे. |
| 205 | तोंड वेंगाडणे- याचना करणे. |
| 206 | तोंड सांभाळून बोलणे- जपून बोलणे. |
| 207 | तोंड सुख घेणे- दोष देताना वाटेल तसे बोलणे. |
| 208 | तोंडाची वाफ दवडणे- वायफळ बडबड करणे. |
| 209 | तोंडात बोट घालणे- आश्चर्यचकित होणे. |
| 210 | तोंडात शेण घालणे- पराकोटीची निंदा करणे. |
| 211 | तोंडाला कुलूप घालणे- गप्प बसणे. |
| 212 | तोंडाला तोंड देणे- भांडणे. |
| 213 | तोंडाला पाणी सुटणे- हाव निर्माण होणे. |
| 214 | दात ओठ खाणे- चीड व्यक्त करणे. |
| 215 | दात धरणे- सूड घेण्याची भावना बाळगणे. |
| 216 | दात विचकणे- निर्लज्जपणे असणे. |
| 217 | दाताच्या कण्या करणे- वारंवार विनंती करणे. |
| 218 | दाती तृण धरणे- शरण जाणे. |
| 219 | नजर चुकवणे- न दिसेल अशी हालचाल करणे. |
| 220 | नवल वाटणे- आश्चर्य वाटणे, चकित होणे. |
| 221 | नाक उडवणे- थट्टा, उपास करणे |
| 222 | नाक कापणे- थट्टा उपहास करणे |
| 223 | नाक खुपसणे- नको त्या गोष्टीत उगाच सहभाग घेणे |
| 224 | नाक घासणे- लाचार होऊन माफी मागणे. |
| 225 | नाक मुरडणे- नापसंती दाखवणे, उपहास करणे |
| 226 | नाकाने कांदे सोलने- जास्तीचे शहाणपण दाखवणे |
| 227 | नाकी नऊ येणे- फार दमणे |
| 228 | पदरात घेणे- स्वीकारणे |
| 229 | पदरात घालने- चूक पटवून देणे |
| 230 | पाठ थोपटने- शाबासकी देणे, कौतुक करणे |
| 231 | पाठीशी घालणे- संरक्षण देणे |
| 232 | पाठ दाखवणे- समोरून पळून जाणे |
| 233 | पाठ पुरवणे- सारखे मागे लागणे |
| 234 | पाठबळ असणे- आधार असणे |
| 235 | पाठीला पोट लागणे- उपाशी राहिल्याने हाडकुळा होणे |
| 236 | पाठ न सोडणे- एखाद्या गोष्टीचा पिच्चा पुरवणे |
| 237 | पाढा वाचणे- सविस्तर सांगणे |
| 238 | पाणी दाखवणे- सामर्थ्य दाखवणे |
| 239 | पाणी पडणे- वाया जाणे, नष्ट होणे |
| 240 | पाणी मुरणे- कपटाने काहीतरी लपवून ठेवणे |
| 241 | पाणी पाजणे- पराभव करणे |
| 242 | पाणी सोडणे- अशा सोडणे |
| 243 | पाय काढणे- विरोधी परिस्थिती लक्षात घेऊन निघून जाणे |
| 244 | पाय घसरणे- तोल जाणे, मोहात फसणे |
| 245 | पायबंद घालने- आळा घालणे |
| 246 | पाय मोकळे करणे- फिरायला जाणे |
| 247 | स्वतःच्या पायावर उभे राहणे- स्वतंत्र किंवा स्वावलंबी होणे |
| 248 | पोटात कावळे कोकळणे- खूप भूक लागणे |
| 249 | पोटात ठेवणे- गुपित सांभाळून ठेवणे |
| 250 | पोटात शिरणे- मोठ्या चातुर्याने विश्वास संपादन करणे |
| 251 | पोटाला चिमटा घेणे- अत्यंत काटकसरीने राहणे |
| 252 | पोटावर पाय देणे- रोजंदारी बंद करणे |
| 253 | पोटाशी धरणे- माया करणे, कुशीत घेणे |
| 254 | प्राणापेक्षा जपणे- स्वतःच्या जिवापेक्षा एखादी गोष्ट सांभाळणे |
| 255 | बोटावर नाचवणे- हवे तसे खेळवणे |
| 256 | मनात अढी धरणे- एखाद्याविषयी मनात राग निर्माण होणे |
| 257 | मांडीवर घेणे- दत्तक घेणे |
| 258 | मुठीत असणे- ताब्यात असणे |
| 259 | रक्त आटवणे- अतीकष्ट करणे |
| 260 | रक्ताचे पाणी करणे- अतिश्रम करणे |
| 261 | हाडांची काडे करणे- अतिकष्ट करणे |
| 262 | हाडे खिळखिळी करणे- भरपूर चोप देणे |
| 263 | हात आखडणे- देण्याची क्षमता असतानाही कमी देणे |
| 264 | हातघाईवर येणे- मारमारीची पाळी निर्माण करणे |
| 265 | हातचा मळ असणे- एखादी गोष्ट सहज करता येणे |
| 266 | हात झटकणे- नामानिराळा होणे |
| 267 | हात टेकणे- नाईलाजाने शरण येणे |
| 268 | हात दाखवणे- मार देणे, फसवणे |
| 269 | हात देणे- मदत करणे |
| 270 | हात मारणे- ताव मारणे |
| 271 | हातातोंडाशी गाठ पडणे- जेमतेम खायला मिळणे |
| 272 | हातापाया पडणे- लाचारीने विनवण्या करणे |
| 273 | हातावर तुरी देने- डोळ्यादेखत फसवून पळणे |
| 274 | दोन हात करणे- सामना करणे, टक्कर देणे |
| 275 | हृदय भरून येणे- गदगदून येणे |
